Türk okçuluğunun etkisi, Orta Çağ’ın savaş sahnelerinde, oldukça büyük olmuştur. Türk okları, sadece kalkanları değil, zırhları ve hatta demir miğferleri bile delecek kadar güçlüydü. Bu olağanüstü yetenek, Bizans İmparatoru I. Aleksios’un kızı ve ve aynı zamanda Dünya’nın bilinen ilk kadın tarihçisi Anna Komnena’nın eserlerinde de yer bulmuştur.
Anna Komnena, “Alexiad” adlı kitabında Türk oklarının gücünü tüm detaylarıyla anlatmıştır. Bir Türk savaşçısı düşmanını takip ediyorsa, ok atışlarıyla ona ölümcül darbeler indirebilirdi. Aynı şekilde, kendisi takip ediliyorsa yüksek becerisi sayesinde oklarını düşmanına karşı etkili bir şekilde kullanabilirdi. Bu okçuluk yeteneği, savaş alanında oldukça etkili bir strateji olarak kendini gösteriyordu.
Türk okçuları, hızlı ve keskin ok atışlarıyla ünlüydü. Bir ok fırlatıldığında, hedefine ya da at üzerindeki savaşçıya doğru hızla ilerler ve hedefine saplanırdı. Eğer ok, güçlü bir yayın gerilmesi sonucunda fırlatılmışsa, zırhları bile delebilecek güce sahipti. Bu sayede, düşmanın savunmasını etkisiz hale getirerek Türk savaşçılarının avantaj sağlaması mümkün oluyordu.
Türk kültüründe, çocuk yaşta ok atmayı öğrenmek büyük bir öneme sahipti. Eski Türk inancına göre, yaylar devletin merkezini temsil ederken, oklar da dünyaya yayılacak gücü simgeliyordu. Ok ve yaylar hükümdarlar için büyük bir değere sahipti. Türk hükümdarları, birbirlerine mesaj göndermek için okları kullanırlardı. Ok üzerindeki damgalar ise hangi hükümdara ait olduğunu gösterirdi.
Türk atlı okçuluğu, İskit, Avar ve Hun gibi ön Türk kavimleriyle başlamış ve Osmanlı döneminde en nitelikli seviyeye ulaşmıştır. Atlı okçuluk, görsel açıdan etkileyici, elit, heyecanlı ve estetik bir spor dalıdır. Atlı okçuluğun temel eğitimi, iyi ata binme, yerdeki eğitimlere başarılı olma, at hızla giderken yay kurabilme, hareket halindeki at üzerinde özellikle hareketli hedeflere isabetli atış yapabilme ve üzerine atılan oklardan korunabilme becerisini gerektirir. Bu nedenle at üzerinde okçuluk, oldukça zorlu bir uğraştır.
Türk atlı okçuları, dört nala giderken hedefe doğru dönerek ok atma yetenekleriyle ün salmıştır. Bu stile “Part Atışı” denir ve Türk atlı okçularının kullandığı ve birçok zaferde önemli bir rol oynayan bir taktiktir. Ayrıca, vur-kaç, sahte geri çekilme ve düşmanın etrafını sarma gibi taktikler de Türk atlı okçularının kullandığı ve zaferlerde kritik bir rol oynayan stratejilerdir.
Atışlar, “mesafe atışı” ve “hedefe atış” olmak üzere iki şekilde ayrılırdı. Ayrıca, “zarp vurma” denilen sert cisimleri delme yarışmaları da düzenlenirdi. Hedefe atışlarda kalın meşe tahtaları veya samana doldurulmuş hedefler kullanılırdı. Okların isabetini göstermek için etrafına çıngıraklar takılırdı. Atlı okçuluk yarışmalarında katılımcılar gruplara ayrılır ve en uzak mesafeye ok atan “kemankeş” birinci olurdu.
Türkler, ok ve yay yapımında da ustaydı. Kompozit yaylar, okları daha uzun mesafelere gönderecek şekilde tasarlanmıştı. Türk yayları genellikle akça ağaç, boynuz, sinir ve balık tutkalı kullanılarak yapılırdı. Türkler, at üzerinde seyahat ettiği için daha güçlü atışlar yapabilmek için kısa yaylar tercih ederlerdi. Türkler, yay ve oklara hakimiyetleriyle tanınan bir millettir ve iki elle 180 derecelik atış yapmak olağandışı değildi.
Oklar ise hafif, kısa ve zarifti. Oklar, temren dibi pirinç, boynuz rondelaları ve sinir ile sağlamlaştırılırdı. Genellikle çam, dişbudak ve gürgen gibi hafif ve dayanıklı ağaçlardan yapılırdı. Okların düzgün bir şekilde hedefe gitmesini sağlamak için kuğu, kerkenez, karga ve güvercin tüylerinden yapılan bir kuyruk takılırdı.
Türk okçuluğu, Orta Çağ savaşlarındaki etkisiyle tarihte büyük bir öneme sahiptir. Türk okçularının başarıları, savaş taktikleri ve üstün becerileriyle tanınmıştır. Türklerin ok ve yay yapımındaki ustalığı ise bu mirası daha da zenginleştirmiştir. Atlı okçuluğun zarafeti ve heyecanıyla, Türk kültürünün önemli bir parçası haline gelmiştir.
